Yapım işlerinde sigorta, işin başlamasından eserin idareye teslimine kadar geçen sürede karşılaşılabilecek ani ve beklenmedik hasarlar karşısında iş sahibini (idare) ve yüklenici firmayı koruyucu mekanizma olarak karşımıza çıkmaktadır.
4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında gerçekleştirilen yapım işlerinde oluşabilecek ani ve beklenmedik risklere karşı, yükleniciyi ve dolayısıyla idareyi güvenli tarafta tutabilmek açısından 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu, Yapım İşleri Genel Şartnamesi ve yapım işlerine ait TİP Sözleşmede sigortalama işlemlerine ilişkin gerekli yasal düzenlemeler yapılmıştır.
Yüklenici, işyerindeki her türlü araç, malzeme, ihzarat, iş ve hizmet makineleri, taşıtlar, tesisler ile sözleşme konusu yapım işinin korunmasından işe başlama tarihinden kesin kabul tarihine kadar sorumludur. Ayrıca yaptığı işlerden dolayı üçüncü kişilerin kendilerine veya mallarına zarar verilmesi ihtimaline karşıda sorumludurlar. Bu süreç içerisinde karşımıza üç aşamalı bir yükümlülük durumunu kapsayan üç farklı sigorta çıkmaktadır. Bunlar;
4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunun ile Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 9’uncu maddesi ile TİP Sözleşmenin 17’inci maddesine göre yüklenici, iş yerlerindeki her türlü araç, malzeme, ihzarat, iş ve hizmet makineleri, taşıtlar, tesisler ile sözleşme konusu iş için, işin özellik ve niteliğine göre ihale dokümanında belirtilen şekilde; İşe başlama tarihinden geçici kabul tarihine kadar geçen süre içinde oluşabilecek
Gibi risklere karşı “inşaat sigortası (bütün riskler)” yaptırmak zorundadır.
İnşaat sigortası (bütün riskler/all risk), Kamu İhale Kurumu tarafından yayımlanan terimler sözlüğünde de aynı şekilde tariflenerek yüklenicinin yaptırması gereken sigorta olarak tanımlanmıştır.
Olağanüstü haller ve doğal afetlerin işyerlerinde ve yapılan işlerde meydana getireceği hasar ve zararlar ile sigortalanabilir riskler (all risk) sigorta kapsamında bulunduğundan yüklenici, bu hasar ve zararlar için idareden hiç bir bedel isteyemez. Ancak bu hasar ve zararlardan meydana gelecek gecikmeler için yükleniciye gerekli ek süre verilir.
İnşaat sigortası (bütün riskler) kapsamındaki imalatlarda meydana gelen hasarla için yükleniciye ayrıca bir ödeme yapılmayacağına ilişkin Sayıştay 1. Dairesi tarafından verilen 06.10.2022 tarihli ve 10871 nolu kararda;
Deprem nedeniyle tünel inşaatında hasar meydana gelmesi sonucu proje revizyonuna gidilerek tünelde iyileştirmeler yapılmış ve bedeli iş artış kapsamında ödenmiştir. İş artış kapsamında yapılan ödemelerin bir kısmı tüneldeki iyileştirmelerden (bulon, süren, nihai beton imalatlarını niteliklerinin değiştirilmesi) kaynaklanmakta iken, bir kısmı da deprem nedeniyle hasar gören imalatların yeniden ikmal edilmesinden kaynaklanmaktadır.
All risk sigorta kapsamında olmasına rağmen deprem nedeniyle tünelde meydana gelen hasar için yükleniciye ödeme yapıldığı anlaşılmıştır.
Deprem nedeniyle yapıda meydana gelen hasarlar all risk sigortası kapsamında olduğundan, bu hasarlara karşılık yükleniciye ödeme yapılması sonucu kamu zararı oluşmuştur.
İfadelerine yer verilmiştir.